Talumpati mula South Africa

Isinalin ni Doyle Camba

Mula sa "I am Prepared to Die" ni Nelson Mandela

1. PAGKILALA SA MAY-AKDA:

Si Nelson Rolihlahla Mandela ay ang kaunaunahang hindi puting presidente ng Timog Africa na nanungkulan mula taong 1994 hanggang 1999. Kilala itong anti-aparheid icon dahil sa pakikipaglaban sa apartheid system o ang sistema ng racial segregation noon ng Timog Africa. Sa kanya ring pag-upo bilang pangulo, nilabanan ni Mandela ang kahirapan at deskriminasyon at isinulong ang rekonsilasyon ng iba’t ibang lahi. Kilala din siyang founding father ng demoskrasya sa Timog Africa.

Taong 1962, inarestong muli si Mandela at nahatulan ng habang buhay na pagkakabilanggo dahil sa pananabotahe at pakikipagsabwatan upang pabagsakin ang gobyerno. Pagkatapos ng 28-taon, inilabas si Mandela sa kulungan noong 1990. Nakipagtulungan siya sa pamahalaan ni President F.W. Klerk upang makapagtatag ng bagong konstitusyon sa Timog Africa. Ito na ang hudyat ng pagkawala ng apartheid. Ang dalawang pinuno ay pinarangalan ng Nobel Peace Prize noong 1993 para sa kanilang kahanga-hangang hakbang sa pagbabago at kapayapaan.

Pumanaw ang dating pangulo ng Timog Africa noong Disyembre 2012, sa edad na 95-anyos dahil sa sakit sa gallstones. Hanggang ngayon nagsisilbi siyang “Uniting Force” ng South Africa at patuloy na nirrerespeto bilang “Father of the Nation”.

2. URI NG PANITIKAN:

Ginamit ng may-akda ay isang talumpati kung saan siya ay nagpapahayag ng kaisipan upang basahin o bigkasin sa harap ng mga taong handang magsipakinig. Ito ay isang ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa pamamagitan ng pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat na mga tao.

3. LAYUNIN NG AKDA:

Naglalayon ang akda na ipahatid sa mga mambabasa ang mga suliranin ng mga taga-South Africa at ang matinding diskriminasyon na kanilang kinakaharap. Layunin din nito na ihayag ang maraming hamon sa buhay ng mga “itim” na nagsisilbing balakid upang magkaroon ng pagkakataong mapaunlad ang kanilang sarili at ang kanilang lipunan. Ang akda rin ay naglalayong mag-udyok sa mga taong kapwa biktima ng diskriminasyon na lumaban para sa kanilang kinabukasan at kalayaan.

PAGLALAPAT NG TEORYANG PAMPANITIKAN:

Ang akda ay maaring malapatan ng Teoryang Marksismo sapagkat may kakayahan ang mga “itim” na umangat ang kanilang pamumuhay at tuldukan ang pagdurusang dulot ng mga suliranin sa lipunan. Inihayag ng may-akda ang kanyang disgusto ukol sa kasalukuyang sistema na umiiral sa South Africa at naghangad ng pagbabago. Kung magbabalik-tanaw sa unang talata ng akda, winika ni Nelson Mandala, “Hindi tayo yuyuko at walang tayong mapagpipilian kung hindi lumaban sa abot ng ating lakas upang proteksiyonan ang ating mamamayan, ang ating kinabukasan, at ang ating kalayaan.”

Mailalapat din ang Teoryang Sosyolohikal dahil inilahad ang pinagdadaanang suliranin ng may-akda at ng lipunang kanyang kinabibilangan. Masasalamin sa akda ang mga pagsubok na kinakaharap ng mga taga-South Africa at kung paano lubhang naapektuhan ang kanilang araw-araw na pamumuhay dahil sa diskriminasyon. Ang mga pagsubok na ito ay nagsisilbing hadlang sa kakayahan ng mga itim na ibigay ang kanilang buong kapasidad sa iba’t ibang larangan ng buhay.

4. TEMA O PAKSA NG AKDA:

Ang tema ng talumpati ay tungkol sa pag-ahon sa pagkalugmok. Ang kontinenteng Africa ay kilala bilang pinakamahirap na kontinente sa buong mundo. Nababalot sa pangungutya, rasismo at pangmamaliit ang mga nakatira rito, kaya't ang kanilang tanging hiling ay ang pantay na karapatan sa pagitan ng mga "Puti" at "Itim". Maliban sa kahirapan, lumilitaw sa South Africa ang diskriminasyon. Diskriminasyon dahil sa kulay ng kanilang balat. Kailangang masolusyunan ang kahirapang kinahaharap ng mga itim upang guminhawa ang kanilang pamumuhay.

5. MGA TAUHAN/KARAKTER SA AKDA:

Masasabing hindi kathang-isip o gawa-gawa lamang ang mga karakter sa akda bagkus, ay mga totoong tao na lubhang apektado ng diskriminasyon. Kapansin-pansin ang pagpabor ng pamahalaan sa mga puti. Nawawalan na pagkakapantay-pantay ang mga mamamayan sa South Africa.

6. TAGPUAN/PANAHON:

Ang tagpuan ay sa South Africa at nangyari ito noong 1961. Maaaring matagal na panahon na ang lumipas buhat nang subukan nilang baguhin ang hindi pagkakapantay-pantay sa mata ng lipunan, ngunit ang isyu ng diskriminasyon ay masasalamin hanggang ngayon sa kasalukuyang panahon.

7. NILALAMAN O BALANGKAS NG MGA PANGYAYARI:

Ang nilalaman ng kaniyang talumpati ay patungkol sa pagkakaiba ng pamumuhay ng mga African sa mga puti sa bansang South Africa. Nilalaman din ito ng mga ninanais makamit ng may-akda at ang nagtalumpati na si Mandela sa kaniyang buhay. Kung saan ito ay ang hindi pagkapantay-pantay na pagtingin at pagtrato na nagaganap sa South Africa. Sa orihinal na kanyang talumpati ay kanyang ibinangit ang mga katagang ito, “ I have fought against white domination and I have fought against black domination.” Ipinapakita na ang kaniyang  intensyon sa kanyang talumpati ay hindi lamang upang ipaglaban ang black community ng South Africa kundi para maisulong ang pagkakapantay-pantay. Lumaban si Mandela upang magkaroon ng pagkapantay-pantay na pagtingin sa mga mamamayan ng South Africa, puti man o African. Pantay na oportunidad, pag-aaral, at karapatang pampulitika ay ang kaniyang ipinaglaban sa kaniyang buhay.

8. MGA KAISIPAN O IDEYANG TAGLAY NG AKDA:

Ang mga sumusunod ay ang kaispan o ideyang nakapaloob sa talumpati :

•             Hindi basehan ang kulay ng isang tao para malaman kung ano ang kanyang kakayahan, hindi rin ito bashehan kung paano natin tatruhin o hatulan ang bawat isa .  Base nga sa bibliya : John 7:24 “Huwag kayong magsihatol ayon sa anyo, kundi magsihatol kayo ng matuwid na paghatol.” Hindi man pare-pareho ang kulay ng ating balat, naniniwala ako na pare-pareho naman ang kulay ng ating kaluluwa.

•             Patuloy maniwala sa sariling kakayahan o karapatan bilang mamamayan ng isang bansa at ipaglaban kung ano ang tama at makabubuti sa bawat isa.

•             Huwag natin hayaang makulong ang ating bansa sa ilalim ng mapang-abusong pamamalakad

9. ESTILO NG PAGKAKASULAT NG AKDA:

Sa unang pagbasa, mauunawaan agad ng mga mambabasa ang nais ilahad ng may akda. Ito ay ang ipaglaban ang kanilang kalayaan. Ang ginamit na estilo ni Nelson Mandela ay masyadong seryoso at maramdamin, ito ay masasabi dahil ang kapwa niyang Aprikano ay pinaglalaban niya ang nararapat na karapatan sa kanilang sariling bansa.

      Sa akda ipinapakita ang hangarin ng mga itim ang pantay ang pagtingin, dahil nawawalan ang mga Aprikano ng dignidad bilang tao dahil sa diskriminasyong natatanggap galing sa mga mapuputi.

      Si Nelson Mandela ay naglakas loob isiwalat ang katotohanan, nangyayari, o nakikita niya sa sarili niyang lipunan upang maimulat ang mga mata ng mga tao na gumising sa ginagawang masama sa tao.

10. BUOD:

Dumating na ang araw sa South Africa kung yuyuko ba o lalaban. Hindi tayo yuyuko at wala tayong mapagpipilian kung hindi lumaban sa abot ng ating lakas upang proteksiyonan ang ating mamamayan, ang ating kinabukasan, at ang ating kalayaan. Ito ang aking posisyon noong Hunyo ng 1961 nang iginiit namin ang pagbabago ng polisiya ng National Liberation Movement. Sa kabuuan, nilalabanan naming ang dalawang aspekto ng buhay-African sa South Africa (kahirapan at kawalan ng dignidad) na nakatala sa saligang batas na nais naming tanggalin. Namumuhay ang mga puti sa karangyaan, samantalang ang mga African ay namumuhay sa karukhaan. Ang dalawang paraan para makalaya sa kahirapan ay sa pamamagitan ng pormal na edukasyon at sa pamamgitan ng pagpapataas o pagpaparami ng manggagawa sa kanyang kakayahan. Ngunit, ang mga ito ay nahahadlangan dahil sa pamamahala ng mga puti. Ang mga African ay lalong naghihirap at ang mga puti naman ay lalong nakikinabang. Ang nais namin ay pantay na karapatan, dahil kung wala ang mga ito, kami’y panghabang-buhay na magiging lumpo. Alam kong, para sa mga puti sa aking bansa, Ito’y rebolusyonaryo, sapagkat ang nakararaming botante ay mga African. Sa demokrasya, tila natatakot ang mga puti.